aynı adla bir film ve bir goth/death rock grubu olsa da ben bu başlıkta macar müzisyen franz liszt tarafından, 1859-62, 1880-81, 1883 ve 1885 yıllarında bestelenmiş olan dört valsten bahsedeceğim.
birden dörde kadar numaralandırılmış bu valslerden ilk ikisi orkestra için bestelenmiş, daha sonra piyano solo ve düetlerine ve hatta iki piyanoya uyarlanmışlardır. üçüncü ve dördüncü valsler yalnızca piyano için bestelenmiştir. dört valsten en popüleri, bir konser favorisi olan bir numaralı valstir.
bir numaralı vals, üç numaralı valsle birlikte, müzikal açıdan en çok övülen ve takdire şayan görülendir. adından da anlaşılacağı gibi (der tanz in der dorfschenke) program müziğin tipik bir örneğidir ve programını faust'un (nikolaus lenau) bir bölümünden almıştır.
bir numaralı mephisto valsi, liszt'in orkestra için yazdığı iki kısa parçadan biridir.
fazlasıyla tutkulu ve yoğun olan parçanın üç versiyonu vardır. orkestra, piyano solo ve piyano düet. piyano düet versiyonu orkestral versiyonun aslına sadık transkribi iken, solo versiyonu bağımsız bir bestedir. orkestral versiyonun da alternatif, daha yumuşak bir sonu mevcuttur fakat performanslarda çok sık duyulmaz. lakin reiner ve conlon bu alternatif bitişi kaydetmişlerdir.
iki numaralı vals ilkini yirmi yıl sonra takip etmiştir. önce orkestra versiyonu yazılan valsin, orkestra versiyonu daha sonra piyano solo ve dört el piyano şeklinde uyarlanmıştır. budapeşte'de bestelenen ilk parçanın prömiyer performansından sonra, liszt parçanın bitişinde radikal bir değişiklik yapmıştır. ikinci vals de birincisi kadar yoğundur. bunun yanı sıra, şiddetli bir ifade şekli vardır. valsin bitişi harmonic açıdan tam olarak çözümlenmemiş, eksik ya da kusurlu olarak nitelendirilir.
üçüncü valsle harmonik dil bambaşka bir boyuta taşınmıştır. walker'a göre bu eserdeki harmonik dili geleneksel harmoni terimleriyle açıklamak oldukça zordur. üçüncü vals müzikal açıdan liszt'in en büyük başarısı olarak nitelendirilmiştir.
liszt'in eseri tamamladıktan sonra fransız piyanist marie jaëll'e çaldırmış ve belli kısımları defalarca tekrar ettirmiştir. liszt yine parçada büyük değişiklikler yapmış ve sonrasında parçayı jaëll'e ithaf etmiştir.
liszt, üçüncü valsin orkestral versiyonunu yapmamıştır. (lakin daha sonra ingiliz besteci gordon jacob tarafından orkestral adaptasyonunu yapmıştır. )
dördüncü vals 1955 yılına kadar tamamlanmamış ve yayınlanmamıştır. teknik açıdan ikinci valse benzer. dördüncü valsin de liszt tarafından yapılmış bir orkestral versiyonu bulunmamaktadır, yalnızca piyano için bestelenen bir parçadır.
tamamlanmamış olmasına rağmen çalınılabilir olduğu düşünülmüş ve piyanistlerin kendi yorum veya eklemeleriyle performanslarda sergiledikleri olmuştur.
benden bu kadar sevgili ottalar. mobilden yazacağım diye gözlerim kanlandı, dilerim okursunuz. (^-^)