haiku

dünyanın en kısa şiiri olarak da bilinen haiku, japon edebiyatına özgü bir şiir formudur. haiku, her bir mısrası 5-7-5 hece ölçüsüyle yazılan ve toplam üç mısradan oluşan bir şiir şeklidir. şiir içerisinde muhakkak mevsime ilişkin bir ifadenin bulunma
zorunluluğu, haiku'yu diğer şiir türlerinden ayıran önemli bir özelliğidir. (son yıllarda, serbest vezinle ve mevsim ifadesi kullanmadan yazılan haiku şiirleri de yeni bir tarz olarak popülerlik kazanmıştır.)

haiku şiirinin en önemli temsilcisi; hiç şüphesiz, matsuo bashoo (1644-1694)'dur. girişte yer alan şiir, dünyanın belki de en meşhur haiku şiiridir. şiirde geçen kurbağa figürü ilkbaharı simgelemekte ve bu şekilde mevsim ifadesi yerini de tutmaktadır. batıda haiku şiirinin tanınması ve yaygınlaşmasıyla, japonca dışındaki diğer dillerde de haiku şiirlerinin yazıldığı görülmektedir. ülkemizde haiku şiirinin başarılı uygulayıcılarının başında ise orhan veli kanık gelmektedir.

haiku örnekleri:

kimse yok benden başka
bu ıssız yolda
sonbahar akşamında (matsuo basho)

iki yataktan
biri boş
yürek dayanır mı buna? (mukai kyorai)

yaşlı adam
penceresini bile açmamış
karlarla kaplı kulübesinin (takarai kikaku)

haiku dünyanın en kısa şiiri sayılır, somutluğun ve mevsimlerin verilme zorunluluğunun bulunduğu şiirlerdir. duygu anlatılsa bile bir somutluğa bağlanılması gereklidir, şiirler imgeseldir.bir durum, olay o anda oluyormuşcasına tasvir edilir. samuraylar çeşitli doğal olguları, cisimleri katarak ölüm haikusu adını verdikleri şiirler yazmışlardır örneğin aşağı düşmekte olan yağmur ölümün,evi ise dünyevi vücudun sembolize edilmiş hali olarak görmüşlerdir. kobayashi issa adlı haiku şairi 5-7-5 kalıbını bozmuş, yeni bir haiku anlayışı getirmiştir, haikularından bazılarını sadece doğayı kullanarak, insan ve mahlukat sevgisi'ne dayandırarak yazmıştır.bu da 2. dünya savaşındaki aşırı milliyetçilik döneminde tekrar gündeme gelmiş, bir çok haiku şairi tarafından benimsenmiştir, sonuç olarak da bu şairler işkence görmüşlerdir ve bunların da başını çeken takahama kyoshi savaş sonrası baş sorumlu olarak görülmüştür. haiku şiiri japonca yazıldığında her bir hece bir ses olarak telaffuz edilir ve kurulan kelimeler çok anlamlıdır, bu çok anlamlı yapı haikuyu çekici kılar ve başka dillerde bunu bulmak neredeyse imkansızdır.
edit:haikulara akraba şiirler olarak tankalar ve renga türleri, kasen vardır. 1500lerde edo devrinde klasik haikular ortaya çıktı gayet kurallara bağlı değişikliklerin detaylarda olabildiği, içine kapalı kuralcı japon kültününün yansıması tipindeki şiirlerdir.

kısa bir japon şiir türü. teması çoğunlukla aşktır, liriktir. tuhaftır ki varlıklarını ingilizce dersinde öğrendim. sonra sınıfça haiku yazmıştık, ne güzel :')